Żółte rękawiczki ze skóry jelenia, wyprawianej na irchę, jeszcze w pierwszej połowie XX wieku były chętnie noszone przez eleganckich mężczyzn. Dziś są wciąż rekomendowane do płaszczy, ponieważ nadają kolorytu stonowanej, jesienno-zimowej garderobie.
W Warszawie zostało jeszcze kilka zakładów szyjących rękawiczki ręcznie, bez użycia szablonu. Jedną z nich jest pracownia rękawiczek pana Czesława Jamrozińskiego, na ulicy Marszałkowska 83.
Jednym z podstawowych elementów ubioru eleganckiego mężczyzny jesienią i zimą są rękawiczki. Mężczyznę w płaszczu bez nakrycia głowy i rękawiczek nawet dziś uważa się za… w zasadzie gołego. Rękawiczki kiedyś były nieodzownym dodatkiem przez cały rok, nawet latem. Z gołymi dłońmi nie można było pokazywać się w towarzystwie dam. Na balach było niedopuszczalne proszenie pań do tańca bez rękawiczek. Wtedy panowie zakładali najczęściej białe lub kremowe rękawiczki ze skóry koźlęcej.
Na ilustracjach z Apparel Arts widać panów w płaszczach i oczywiście w żółtych rękawiczkach z irchy (ang. leather chamois gloves). Już w latach 30. XX wieku rękawiczki te były postrzegane jako element dandy, świadczący o dobrym smaku i zasobnej kieszeni. Żółte rękawiczki ze skóry jelenia ze względu na kolor i sposób wyprawy skóry na irchę (brak lica) bardzo łatwo się brudziły i trzeba było mieć czas/pieniądze, żeby o nie dbać. Nie ma się, więc, co dziwić, że po II wojnie światowej zupełnie wyszły z użycia. Obecnie, zdaniem rzemieślników, przechodzimy renesans zainteresowania tymi rękawiczkami.
Dziś warszawscy rękawicznicy mają te irchowe cuda w swojej stałej ofercie. Powinny być noszone tylko na specjalne okazje. Są idealne na wyjście na randkę, do teatru, opery lub filharmonii. Niekoniecznie odpowiednie na wizytę w pubie z kumplami i powrót autobusem nocnym. Nie odśnieżajmy też w nich samochodu.
A ponieważ zdarzają mi się wyjścia nie tylko z kolegami do pubu, postanowiłem obstalować irchowe rękawiczki u pana Czesława Jamrozińskiego. Jego pracownia jest jedną z ostatnich, która kroi rękawiczki ręcznie. W Warszawie są jeszcze takie dwie.
– Od 1964 roku jesteśmy na ul. Marszałkowskiej 83, wcześniej nasza pracownia mieściła się na ulicy Nowogrodzkiej. Pochodzę z rodziny rękawiczników w trzecim pokoleniu. Mój dziadek jeszcze przed wojną miał pracownię w Kaliszu. Po wojnie przeniósł się do Warszawy, gdzie najpierw ojciec, a potem ja kontynuujemy rodzinną tradycję. – powiedział pan Czesław.
Poprosiłem go o rękawiczki irchowe i rozpoczęliśmy mierzenie gotowych. Niestety, okazało się, że moje dłonie odbiegają lekko od standardu i właściciel zaproponował zrobienie rękawiczek na miarę. Wyciągnął solidny kawał wyprawianej na irchę skóry jelenia. Okazało się, że choć była bardzo gruba, to w dotyku miękka i przyjemna. A do tego jest na tyle zwarta, że nie wymaga dodatkowego ocieplenia. Od razu przypadła mi do gustu. Zdaniem właściciela, skóra na rękawiczki powinna być mocna, ale musi dobrze się rozciągać i koniecznie musi być miękka. Dlatego wyprawia się ją inaczej niż tę na buty czy paski.
Przystąpiliśmy więc do mierzenia mojej dłoni calówką. Tradycja rzemiosła nakazuje wciąż zbierać miarę w calach. Rękawicznik zebrał łącznie 7 wymiarów i zaprosił mnie na wizytę za dwa tygodnie. Zaproponował także sportowe stębnowanie (ścieg ręczny) brązową nicią oraz szwy na zewnątrz. Przy dobrych i grubych skórach to drugie jest rekomendowane. Pokazuje kunszt rzemieślnika. Pan Czesław podkreśli, że cały proces będzie zrobiony ręcznie, bez użycia szablonu.
Dwa tygodnie później poszedłem po gotowe już rękawiczki. Leżały idealnie. Przy moich długich i szczupłych dłoniach zawsze miałem problem z szerokością sklepowych rękawiczek. Te w końcu nie są za szerokie! Zadowolony opuściłem pracownię, zamawiając przy okazji następną parę, tym razem ze skóry licowej.
Moje nowe rękawiczki wyglądają pięknie. Bardzo podoba mi się ich niezwykle precyzyjne ręczne stębnowanie. Wbrew obiegowej opinii mocno się nie pylą się i noszę je do ciemnego płaszcza. Jedyną ich wadą jest konserwacja. Rękawiczki ze skóry jelenia szybko się brudzą i trzeba je myć w ciepłej wodzie z płatkami mydlanymi. W żadnym wypadku nie można stosować tłuszczu. Trzeba pamiętać, żeby po praniu je rozmasowywać, a nie wykręcać. Przy suszeniu, jak jeszcze są wilgotne, warto je nałożyć na dłonie, aby nabrały odpowiedniej formy. Na szczęście pan Czesław zaproponował, że rękawiczki zawsze można przynieść do niego, a on fachowo je wypierze w płatkach i wypłucze w czystej lanolinie.
Żółte rękawiczki irchowe mają swoją ciekawą historię. Beau Brummel, największy dandys w historii nowożytnej kultury, uwielbiał rękawiczki z takiego materiału i w takim kolorze. Zdawał sobie sprawę, że żółty to przyjemny, ciepły i uniwersalny kolor. Że dodaje bardzo pożądaną iskrę do stonowanych barw zimowej garderoby.
Prezydent Czechosłowacji Edvard Beneš słynął ze swoich irchowych żółtych rękawiczek. Element dandy w ubiorze nie przeszkodził mu zrobić kariery w polityce. Dzisiaj, niestety, mamy do czynienie z odwrotnym trendem. Janusz Palikot na przykład zrezygnował z fantazyjnych poszetek w kieszonce piersiowej marynarki by przypodobać się ludowi, jak widać z dużym sukcesem.
A my pamiętajmy, że rękawiczki dobieramy do koloru butów i płaszcza oraz szalika i kapelusza. Nie ma tutaj twardych reguł. Do czarnych lub brązowych butów, ciemnego płaszcza i kapelusza możemy nosić np. ciemnobrązowe rękawiczki ze skóry licowej z cielaka oraz kolorowe rękawiczki irchowe. Popularne kolory na rękawiczki irchowe to szary, niebieski i oczywiście żółty. Szare lub żółte możemy stosować do formalnego stroju dziennego: jaskółki (żakietu). Do płaszcza noszonego w dzień lub wieczorem także będą pasować i ożywią ciemną kolorystykę.
Na koniec chciałbym przypomnieć, że tak obecnie popularne czarne rękawiczki, kiedyś były bardzo rzadko widywane. Eleganckiemu mężczyźnie nie wypadało nosić czarnego koloru na dłoniach. Na starych filmach nie ujrzymy pozytywnego bohatera w czarnych rękawiczkach. W filmach kryminalnych sprzed kilkudziesięciu lat czarne rękawiczki nosili tylko bohaterowie o czarnych charakterach…
Pracownia rękawiczek
Czesław Jamroziński
ul. Marszałkowska 83
00-683 Warszawa
tel. (22) 628 16 13
Fot M. Cioch
