Większość tkanin garniturowych powstaje z wełny. Najpopularniejsza jest oczywiście wełna owcza, ale są również wełny kozia oraz wielbłądzia. Kiedy mówimy wełna, mamy jednak na myśli właśnie wełnę owczą. Termin wełna wysokoskrętna obrósł w wiele miejskich legend, ale o niej napiszę w następnej odsłonie cyklu Tajemnice tkanin. Dziś zajmiemy się popularnymi angielskimi terminami worsted oraz woollen.
Każda wełna powstaje z włókien, które są najpierw poddane procesowi przędzenia. Proces nazywany przędzeniem (ang. spinning) dzielimy na cztery fazy: gręplowanie (ang. carding), czesanie (ang. combing), rzeczywiste przędzenie (ang. spinning) oraz skręcanie (ang. twisting). Otrzymana wełniana przędza (ang. yarn) poddawana jest następnie procesowi tkania (ang. weaving) na krosnach włókienniczych. Ostatni etap to nadanie pożądanego wykończenia tkaninie (ang. finishing).
Żeby zrozumieć różnicę między worsted, a woollen należy przyjrzeć się przędzy użytej do produkcji tkaniny podczas pierwszego etapu zwanego przędzeniem.
Worsted wool to wełna czesankowa (wełna wyczesana, czesanka). Każda tkanina powstaje z wełnianego włókna (ang. wool fibre). Pamiętajmy także, że każda owca może mieć zarówno długie jak i krótkie włosy. Włókna wełny czesankowej są przed przędzeniem czesane szczotkami (ang. combing). Po uczesaniu na płasko ułożone są one równolegle do siebie. W ten sposób usuwa się także krótkie włókna. Opisywany przeze mnie proces nosi nazwę gilling. W rezultacie powstała przędza z długich włókien jest bardzo regularna i gładka. Pod mikroskopem włókno wełny czesankowej będzie kształtem przypominać sznur. Czesanie szczotkami oraz usuwanie krótkich włókien było kiedyś bardzo czasochłonnym procesem. Dziś, przy pełnej automatyzacji produkcji nie jest to już takim problemem. Jednak ten etap specjalnie pomija się przy produkcji tkanin włochatych.
Z określeniem woollen jest większy kłopot, bo w dosłownym tłumaczeniu oznacza wełniany. W Anglii terminem woollen określa się wszystkie tkaniny, które mają charakterystyczny kosmaty włos. Tkaniny z grupy woollen są po prostu bardzo włochate.
Tkaniny włochate (kosmate) są też czasem nazywane zgrzeblonymi. Przędza użyta w produkcji tkanin włochatych nie jest czesana szczotkami, ale gręplowana (ang. carding). Gręplowanie (zgrzeblenie) to jedna z głównych operacji w procesie wytwarzania przędzy z włókien, podczas której splątana masa włókien zostaje oczyszczona, wymieszana i rozluźniona. Przędza użyta do produkcji tkanin czesankowych jest także gręplowana w pierwszej fazie, ale dodatkowo używa się czesarek. Przy produkcji przędzy typu woollen pomija się ten proces i od razu przechodzi do przędzenia włókna.
Kiedy nie używa się grzebieni, krótkie włókna pozostają i skręcają się je wraz z długimi. Przędza jest wówczas nieco bardziej „poczochrana”, a krótsze nitki delikatnie z niej wystają. Wełniana przędza jest miękka, gruba i czasem szorstka.
Na krosnach mogą być, więc siłą rzeczy są, wykorzystywane dwa różne rodzaje przędzy: włochate i uczesane. W rezultacie materiały mogą mieć taki sam splot, ale tkaniny będą bardzo różne. Decyduje o tym zastosowana przędza. Skany z książki o wzorach i splotach wydanej na 150-lecie firmy Harrisons of Edinburgh to dobrze pokazują. Poniżej przykład tkaniny w deseniu dwa na dwa w wersji czesankowej i włochatej.
Tkaninami włochatymi znajdującymi zastosowanie przy tworzeniu garniturów są flanela oraz tweed. Garnitury z tej pierwszej tkaniny są bardzo trudne do dostania w sklepach i stały się towarem luksusowym. Tweed w przeciwieństwie do flaneli jest bardzo zgrzebny i szorstki.
Flanela, mimo że włochata jest bardzo milusia w dotyku. Kiedyś była bardzo chętnie noszona w okresie jesienno-zimowym. Włókna wełniane użyte w produkcji przędzy na flanelę nie są nigdy położone równolegle na płasko, ale rozłożone w wielu kierunkach. Otrzymana przędza jest bardzo zbita, włóknista i niejednolita. Tkanina w dotyku przypomina kocyk, a garnitur z flaneli ma za zadanie utrzymać noszącego w ciepłe. Ponadto pochłania światło, a nie odbija. W rezultacie kolor tkaniny jest miękki i rozmyty.
Tkaniny czesankowe są dziś najchętniej przeznaczane na garnitury. W przeciwieństwie do włochatych mogą być bardzo lekkie. Są przecież utkane z cienkiego włosa. W efekcie zużywa się mniej wełny na metr materiału. Tkaniny czesankowe są także bardziej wygładzone, klarowne, o regularnej fakturze. Idealnie nadają się na garnitur wizytowy oraz biznesowy.
